Mleko - skład, właściwości, rodzaje

Mleko to w wielu kulturach podstawa żywienia, w szczególności dzieci. Ostatnio jednak właściwości mleka wzbudzają wiele kontrowersji. Sugeruje się, że mleko krowie nie powinno być spożywane przez dorosłych, między innymi ze względu na wysoką zawartość tłuszczu. Z drugiej jednak strony mleko to źródło białka i wapnia, który jest ważny dla kości. Produkty o wysokiej zawartości wapnia są najbardziej wskazane dla dzieci, które wciąż rosną oraz dla osób starszych, a zwłaszcza kobiet, którym grozi osteoporoza. Spożywanie mleka i jego przetworów stanowi istotne uzupełnienie codziennej diety.

Mleko - skład

Mleko zawiera wiele ważnych składników odżywczych, które są nam potrzebne do prawidłowego funkcjonowania. Wśród nich można wyliczyć:

    białko – podstawowy element budulcowy organizmu ludzkiego, z którego zbudowane są mięśnie, narządy, więzadła, ścięgna, gruczoły, skóra, włosy i paznokcie; zawarta w mleku kazeina ma właściwości nawilżające skórę, a dzięki białkom skóra jest mocna i ujędrniona;

    lipidy – są niezwykle ważne dla skóry, którą zabezpieczają przed odparowaniem wody i niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wiatr, chłód czy promieniowanie słoneczne;

    niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – spełniają w organizmie wiele funkcji, między innymi zapobiegają przesuszaniu skóry, biorą udział w metabolizmie cholesterolu, rozszerzają naczynia krwionośne, działają przeciwzapalnie, pobudzają regenerację nabłonka i tkanki łącznej;

    kwas mlekowy – bakterie kwasu mlekowego sprzyjają produkcji kolagenu, poprawiają odporność, regulują przemianę materii i poprawiają stan skóry;

    wapń – jest to ważny budulec kości i zębów, który oprócz tego bierze udział w krzepnięciu krwi oraz prawidłowym funkcjonowaniu nerwów i mięśni. Zwiększa wydzielanie enzymu odpowiadającego m.in. za spalanie tłuszczu;

    witaminę A – pomaga zachować młody wygląd skóry i dobry wzrok;

    witaminę B12 – niezbędna do produkcji czerwonych krwinek;

    fosfor – odpowiedzialny za stan kości;

    magnez – wspomaga pracę komórek nerwowych;

    potas – reguluje gospodarkę wodną organizmu i ciśnienie krwi;

    inne witaminy – w tym witaminy C, D, E, K, PP oraz witaminy z grupy B.

Mleko - właściwości

Mleko zmniejsza ryzyko wielu chorób, w tym osteoporozy, nadciśnienia tętniczego, raka jelita grubego i choroby niedokrwiennej serca. Pojawia się opinia, że pijąc mleko można się nabawić kamicy nerkowej. To mit. Dwie szklanki mleka dziennie na pewno nie doprowadzą do takiej sytuacji. Mleko nie powoduje również raka, chociaż istnieje pewna zależność między nadmiarem tłuszczu a ryzykiem raka prostaty, okrężnicy i płuc. Z drugiej strony, zawarte w mleku witamina D i wapń pomagają chronić komórki przed rakiem.

Dieta bogata w wapń, hamując apetyt, pomaga schudnąć. Oznacza to, że wbrew niektórym opiniom mleko nie sprzyja tyciu, a wręcz przeciwnie.

Picie mleka może być niebezpieczne dla zdrowia tylko w jednej sytuacji: w przypadku uczulenia na laktozę. Osoby nietolerujące laktozy reagują na mleko biegunką, wzdęciami i bólami brzucha. Dzieje się tak, bo ich organizmy wytwarzają za mało laktazy, enzymu potrzebnego do strawienia laktozy (cukru znajdującego się w mleku). W takiej sytuacji konieczne jest unikanie nie tylko samego mleka, ale także wszelkich mlecznych produktów. Nie oznacza to, że mleko jest całkowicie zakazane, zwykle można po nie sięgać, ale w małych ilościach.

Mleko - rodzaje

Mleko odtłuszczone - niektórzy twierdzą, że mleko odtłuszczone ma mniej wapnia, białka, fosforu, potasu i innych składników odżywczych niż mleko tłuste. To kolejny mit. W odtłuszczonym mleku, jak sama nazwa wskazuje, minimalizuje się tylko ilość tłuszczu. Zaletą tego rodzaju mleka jest fakt, iż nie tucząc, syci. Naukowcy twierdzą, iż szklanka mleka na śniadanie zamiast szklanki soku pozwala zjeść mniej kalorii w ciągu całego dnia.

Kozie mleko – dla dzieci to zły pomysł. Dlaczego? Ponieważ ma nieodpowiedni dla nich skład jonowy i powoduje niedobory kwasu foliowego. Kozie mleko nie powinno być też podawane dzieciom z alergią na mleko, bo mleko zwierząt kopytnych ma wspólne antygeny.

Mleko sojowe – otrzymywane jest z ziaren sojowych początkowo namoczonych w wodzie, a następnie rozdrobnionych. Jego zaletą jest brak laktozy, która uniemożliwia osobom jej nietolerującym picie mleka krowiego. Skład mleka sojowego w niewielkim stopniu różni się od składu mleka krowiego. To pierwsze zawiera mniej tłuszczu i nie zawiera cholesterolu. Z drugiej jednak strony mniej jest w nim również witaminy D i wapnia. Jest ono szczególnie korzystne przy różnych chorobach układu pokarmowego, gdyż nie podwyższa poziomu kwasu żołądkowego i nie powoduje ścięcia w żołądku. Ma to duże znaczenie przy wrzodach żołądka i dwunastnicy.

Mleko w proszku – uzyskuje się je przez odparowanie z pełnego, znormalizowanego lub chudego (odtłuszczonego) mleka krowiego prawie całej wody (pozostałość wody w proszku mlecznym to ok. 2%).

Mleko to pokarm towarzyszący człowiekowi od dnia narodzin. Pierwsze mleko, z jakim się stykamy, to mleko matki, które z czasem zastępowane jest mlekiem krowim, a w przypadku nietolerancji laktozy – mlekiem sojowym. Z wiekiem ilość spożywanego mleka zmniejsza się, chociaż napój ten ma wiele właściwości korzystnych dla naszego zdrowia.